Ülkemizde ve dünyada, kentler sosyal gelişimdeki yetersizlik, artan nüfus, doğal afet gibi nedenlerden dolayı yenileme, yeniden yerleştirme ve iyileştirmeye yönelik proje ve uygulamalara ihtiyaç duymaktadır. Dünyada ve ülkemizde birçok uygulama örneği mevcuttur. Uygulama biçimleri ve sonuçları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Kentlerin sorunlu alanlarını yenileyerek, sadece mekansal bir değişim değil aynı zamanda sosyal ve kültürel gelişimin sağlanması için de çalışmalar yapılmaktadır.
Kentsel Dönüşümün Hedefleri
Kentsel dönüşüm, faaliyet alanı ve doğası gereği, şehrin yapısına, yaşayan insanların fiziksel, sosyal ve ekonomik geleceği üzerine ve buna bağlı olarak kentin tüm geleneklerine etki etmektedir. Bu nedenle planlama yapılırken, sosyologlar, ekonomistler, mühendisler, mimarlar, plancılar ve peyzaj mimarlarının birlikte çalışması gerekmektedir.
Kentin hali hazırda yapısı ve toplumsal problemleri arasında ilişki kurulmalıdır. Yaşanan alanın çöküntü haline gelmesindeki neden araştırılmalı ve bozulmanın nedenleri üzerine düşünerek, bu bozulmayı önleyecek önerilerde bulunulmalıdır. Kentin hızla büyüyen, değişen ve bozulan dokusunda oluşan yeni fiziksel, toplumsal, çevresel ve altyapısal ihtiyaçlarına göre, kent parçalarının yeniden geliştirmesine olanak sağlanmalıdır. Refah ve yaşam kalitesini artıracak bir ekonomik kalkınma yaklaşımı ortaya konulmalıdır.
Kentsel Dönüşümde Kullanılan Uygulama Biçimleri
- Yenileme
- Güçlendirme
- Koruma
- Yeniden canlandırma
- Yeniden geliştirme
- Düzenleme
- Temizleme
- Boşlukları doldurarak geliştirme
- Tazeleme-parlatma
Kentsel Dönüşüm Projelerinde Olası Gecikmeler
Müteahhit Tarafından Yaşanan Gecikmeler
Eğer taraflar arasındaki sözleşmede bir başlama tarihi verilmiş ve müteahhit tarafından inşaata geç başlanmışsa arsa sahibinin mağduriyetini koruması için sahip olduğu hakları kullanması gerekir. Bu durumda arsa sahibi dilerse sözleşmeyi feshedebilir ve projenin geç teslim edileceğine dair şüphesi ve kanıtı varsa müteahhitten zararlarının ödenmesini talep edebilir.
Projenin Müteahhit Yüzünden Geç Teslim Edilmesi
Böyle bir durumda arsa sahibi müteahhitten gecikme faizi isteyebilir. Bu faiz oranı borcun başladığı tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre veya tarafların sözleşmelerinde anlaştığı orana göre belirlenir. Fakat sözleşme ile kararlaştırılmış oran o tarihte mevzuata göre uygulanan faizin iki katından fazla olamaz.
Müteahhit inşaatın geç teslim edilmesine sebep olmuşsa; ve geç teslimden dolayı arsa sahibi alacağı daireleri satamamışsa, müteahhit arsa sahibinin bu zararlarını karşılamalıdır. Eğer arsa sahibinin sattığı bir daire varken müteahhidin gecikmesinden dolayı alıcı sözleşmeden dönmüş ve arsa sahibi de cezai şart ödeyerek zarara uğramışsa; müteahhit arsa sahibinin bu zararını da karşılamakla yükümlüdür. Burada müteahhit, inşaat geç tamamlanmasa dahi arsa sahibinin aynı zarara uğrayacağını kanıtlarsa bu yükümlülükten kurtulabilir.
Böyle Durumlarda Arsa Sahibi Sözleşmeden Dönebilir mi?
Normal şartlarda müteahhidin, teslimde gecikme yaşanması halinde sözleşme kendiliğinden sona ermeyecek olup arsa sahipleri, yukarıda bahsedilen haklarını talep edebilecektir. Fakat arsa sahibi gecikme durumunda temerrüt faizi ve gecikme tazminatı isteme hakkından vazgeçtiğini hemen bildirerek sözleşmeden dönme hakkını da kullanabilir. Bu durumda arsa sahibi, verdiği arsa paylarını veya para iadesi ister; müteahhit de yaptığı inşaatın arsa sahibi nezdinde oluşturduğu gelirin iadesini talep edebilir.